امروزه علاقه عمومی به تمرینات فانکشنال (Functional Training) به شدت در حال افزایش است. مخصوصا برای افرادی تمرینات بدنسازی را به علت یکنواختی و تکراری بودن نمیپسندند، ورزش فانکشنال گزینه ای عالی میباشد.
تمرینات فانکشنال چیست؟
نوعی از تمرینات ورزشی هستند که با هدف بهبود تواناییهای بدنی افراد برای انجام فعالیتهای روزمره و افزایش عملکرد عمومی بدن و یا بالا بردن توانایی بدن برای انجام تکنیکی خاص(مثلا تکنیکی در ورزش هایی مانند فوتبال، والیبال، تنیس، تیراندازی و …) طراحی شدهاند. این تمرینات معمولا به صورت وزنه آزاد و بر اساس حرکات طبیعی بدن مانند خم شدن، چرخیدن، بلند کردن، فشار دادن، و کشیدن هستند.
تمرینات فانکشنال بر تقویت گروههای عضلانی و بهبود تعادل، استقامت، و انعطافپذیری تمرکز دارند.
منظور از تمرینات وزنه آزاد چیست؟
تمرینات با تجهیزات ورزشی اصولا به دو دسته تقسیم میشوند:
- تمرین با وزنه های آزاد (Free Weight Training)
- تمرین با دستگاه های ایزوله بدنسازی (Machines)
اصول کلیدی فانکشنال فیتنس:
۱- حرکات چندگانه (Compound Movements)
تمرینات فانکشنال شامل حرکاتی میشوند که بیش از یک گروه عضلانی را بهکار میگیرند. این حرکات معمولاً مشابه فعالیتهای طبیعی بدن هستند، مثل
- اسکات: شبیه ساز حرکت نشستن و بلند شدن.
- ددلیفت: دقیقا مانند بلند کردن اجسام از روی زمین.
- لانج: این حرکت شبیه ساز قدم برداشتن یا پله بالا و پایین رفتن است.
- پوشآپ یا شنا سوئدی: زمانی که جسمی را هل میدهیم همان عضلاتی درگیر میشوند که در حرکت شنا سوئدی درگیر هستند.
- پول آپ یا حرکت بارفیکس: تقویت عضلاتی که به هنگام کشیدن استفاده میشوند.
۲- تقویت عضلات مرکزی (Core):
عضلات مرکزی بدن (شامل عضلات شکم، پشت و لگن) در تمام حرکات فانکشنال نقش کلیدی دارند. تقویت این عضلات باعث بهبود تعادل و ثبات کلی بدن میشود.
۳- حرکات چندمحوری (Multiplanar Movements):
برخلاف تمرینات سنتی که معمولاً در یک محور انجام میشوند (مثل جلو یا عقب رفتن)، تمرینات فانکشنال در محورهای مختلف انجام میشوند. این حرکات شامل چرخش، خم شدن به پهلو و حرکات ترکیبی میشوند که همه در زندگی روزمره بسیار کاربرد دارند.
۴- تمرکز بر تعادل و هماهنگی:
تمرینات فانکشنال به بهبود تعادل و هماهنگی عصب و عضله در بدن کمک میکنند. این موارد برای پیشگیری از آسیبدیدگی در زندگی روزمره بسیار مهم هستند.
بسیاری از آسیب دیدگی ها به دلیل عدم تعادل و هماهنگی عصب و عضله در افراد رخ میدهند مثل:
- پیچ خوردگی و کشیدگی مفاصل مثل مچ پا: در صورت تقویت عضلات پایدار کننده و تعادلی بدن، درصد آسیب به شدت پایین خواهد آمد. از طرفی یک فرد فیتنس کار و با سابقه در تمرینات فانکشنال، واکنش ناخودآگاه بسیار بهتری حتی در صورت پیچ خوردگی پا انجام خواهد داد که مقدار آسیب را به شدت کاهش میدهد.
- آسیبهای زانو: عدم تعادل عضلات اطراف زانو، به ویژه ضعف عضلات چهارسر و همسترینگ، میتواند باعث بروز آسیبهایی مانند کشیدگی رباطهای زانو یا حتی پارگی آنها، از جمله رباط صلیبی قدامی (ACL) شود.
- پارگی عضلات: ناهماهنگی در فعالیتهای عصب و عضله میتواند منجر به حرکات نادرست و غیرکنترل شده شود، که در نهایت باعث پارگی یا کشیدگی عضلات میشود.
- کمردرد و مشکلات ستون فقرات: ضعف در تعادل عضلات کمر و هسته (core) میتواند فشار غیرمتوازن بر روی ستون فقرات وارد کند و باعث دردهای مزمن یا آسیبهای جدیتری مانند فتق دیسک شود.
- سقوط و افتادن: عدم تعادل و ضعف در هماهنگی عضلات میتواند باعث سقوط شود، بهویژه در افراد مسن یا افرادی که از نظر بدنی فعال نیستند، که این میتواند منجر به شکستگی استخوانها و آسیبهای جدی دیگر شود.
تقویت تعادل و هماهنگی عصبی-عضلانی از طریق تمرینات فانکشنال میتواند به کاهش خطر این نوع آسیبها کمک کند.
۵- مناسب برای همه افراد:
فانکشنال فیتنس برای تمامی سنین و سطوح مختلف آمادگی جسمانی، توسط مربی و متخصص، قابل تنظیم است. چه مبتدی باشید چه ورزشکار حرفهای، میتوانید از تمرینات فانکشنال فیتنس در فیتکو بهرهمند شوید.
همچنین اگر هدف عضله سازی و یا چربی سوزی داشته باشید، با تمرینات فانکشنال و رعایت رژیم غذایی مناسب، کاملا میتوانید به هدف خود برسید.
باورهای غلط در رابطه با ورزش فانکشنال
در رابطه با ورزش فانکشنال، باورهای غلطی وجود دارد که موجب به اشتباه افتادن افراد در تصمیم گیری برای انتخاب این رشته میشود. در ادامه به چند مورد از این باورهای اشتباه اشاره میکنیم:
۱- ورزش فانکشنال فقط برای ورزشکاران حرفهای است:
بسیاری فکر میکنند که تمرینات فانکشنال تنها برای ورزشکاران حرفهای یا افرادی با سطح آمادگی جسمانی بالا مناسب است. در حالی که این تمرینات برای تمام سطوح قابل تنظیم است و افراد مبتدی هم میتوانند با انجام تمرینات فانکشنال به خوبی ورزش کنند.
۲- فانکشنال باعث افزایش حجم عضلانی نمی شود:
برخی معتقدند که تمرینات فانکشنال فقط برای بهبود عملکرد روزمره و نه برای ساختن عضله است. اما این تمرینات میتوانند همزمان قدرت عضلانی را افزایش داده و عضلات را تقویت کنند.
۳- تمرینات فانکشنال خیلی سبک هستند:
برخلاف تصور رایج، تمرینات فانکشنال میتوانند بسیار چالشبرانگیز باشند. حرکاتی مانند اسکوات، ددلیفت، و پرس که در برنامههای فانکشنال انجام میشود، میتوانند بسیار پرشدت باشند و نیاز به قدرت و استقامت بالایی داشته باشند.
۴- فقط به تمرکز بر حرکات بدن مربوط است و چربی سوزی ندارد:
برخی فکر میکنند که فانکشنال تنها بر بهبود حرکت و عملکرد تمرکز دارد و تأثیر زیادی در چربیسوزی ندارد. اما واقعیت این است که تمرینات فانکشنال میتوانند همزمان با تقویت بدن، متابولیسم را افزایش داده و در چربیسوزی بسیار مؤثر باشند.
در تمرینات اینتروال فانکشنال فیتکو فیتنس به دلیل زمانبندی منظم تمرین و استراحت، ضربان قلب در بالاترین میزان ممکن میماند، از این رو شما بیشترین میزان کالری سوزی و به دنبال آن چربی سوزی را در فیتکو تجربه خواهید کرد
تمرینات فانکشنال برای بانوان
تمرینات فانکشنال یکی از مؤثرترین روشهای تمرین برای بانوان است که نه تنها بر تقویت عضلات و بهبود قدرت بدن تأثیر دارد، بلکه به بهبود عملکرد روزمره و جلوگیری از آسیبها نیز کمک میکند. این نوع تمرینات که ترکیبی از تمرینات کاردیو و قدرتی هستند، باعث بهبود تعادل، انعطافپذیری و استقامت بدنی میشوند و به بانوان کمک میکنند تا از تمرینات روتین و خستهکننده دوری کنند.
۱- بهبود عملکرد در زندگی روزمره
تمرینات فانکشنال برای بانوان شامل حرکاتی هستند که مشابه فعالیتهای روزمره مانند بلند کردن، حمل کردن یا خم شدن است. این تمرینات نه تنها عضلات مختلف بدن را همزمان درگیر میکنند، بلکه به بانوان کمک میکنند تا در انجام کارهای روزانه مثل بلند کردن اجسام یا بازی با کودکان، انرژی بیشتری داشته باشند و از آسیبهای احتمالی جلوگیری کنند.
۲- کاهش وزن و افزایش تناسب اندام
تمرینات فانکشنال به دلیل ماهیت پرتحرک و پویایی که دارند، به سوزاندن کالری بیشتر و افزایش متابولیسم بدن کمک میکنند. برای بانوانی که به دنبال کاهش وزن و بهبود تناسب اندام هستند، فانکشنال گزینهای فوقالعاده است، زیرا به طور همزمان روی قدرت، استقامت و انعطافپذیری بدن کار میکند.
۳- افزایش اعتماد به نفس و تمرکز
تمرینات فانکشنال نه تنها تأثیر جسمی، بلکه تأثیرات روانی نیز دارند. شرکت در این تمرینات باعث افزایش اعتماد به نفس بانوان میشود و به آنها کمک میکند تا روی هدفهایشان متمرکزتر شوند. این تمرینات همچنین روحیه تیمی و اجتماعی بالایی دارند و میتوانند محیطی دوستانه و حمایتی برای بانوان ایجاد کنند.
شروع تمرینات فانکشنال بانوان در باشگاه فیتکو
اگر به دنبال شروع تمرینات فانکشنال هستید و میخواهید از همه این مزایا بهرهمند شوید، ما در باشگاه فیتکو کلاسهای تخصصی فانکشنال بانوان را ارائه میدهیم. این کلاسها تحت نظر مربیان حرفهای و باتجربه برگزار میشوند تا شما را در مسیر دستیابی به اهداف تناسب اندام و سلامتیتان همراهی کنند.
تمرین مبتدی رایگان فانکشنال
این یک برنامه تمرینی فانکشنال مبتدی برای افراد تازهکار است که به بهبود قدرت، استقامت، تعادل و تحرک کمک میکند. برنامه شامل حرکات ساده اما مؤثر است که نیاز به تجهیزات پیچیده ندارد و میتوانید در باشگاه یا خانه انجام دهید.
برنامه تمرینی فانکشنال مبتدی (3 روز در هفته)
روز اول: قدرت و استقامت
1. **اسکوات با وزن بدن (Bodyweight Squat)**
3 ست، 12 تکرار
تقویت عضلات پایین تنه (چهارسر ران، پشت ران و باسن).
2. **پوش آپ یا شنا سوئدی (Push-up)**
3 ست، 10 تکرار
تقویت عضلات سینه، شانهها و بازوها. میتوانید روی زانو نیز انجام دهید.
3. **ددلیفت با دمبل یا وزن بدن (Dumbbell Deadlift/Bodyweight Hip Hinge)**
3 ست، 10 تکرار
تقویت عضلات پشت، همسترینگ و کمر.
4. **پل باسن (Glute Bridge)**
3 ست، 15 تکرار
تقویت عضلات باسن و پشت ران.
5. **پلانک (Plank)**
3 ست، 20-30 ثانیه
تقویت عضلات مرکزی بدن و بهبود تعادل.
روز دوم: تمرینات چابکی و تعادل
1. **لانج ثابت (Static Lunge)**
3 ست، 10 تکرار هر پا
تقویت عضلات پاها و بهبود تعادل.
2. **برپی (Burpee)**
3 ست، 8 تکرار
تمرینی جامع برای کل بدن که استقامت قلبی-عروقی را تقویت میکند.
3. **استپ آپ (Box Step-Up)**
3 ست، 10 تکرار هر پا
تقویت پاها و بهبود تعادل و هماهنگی.
4. **زانو بلند (High Knees)**
3 ست، 30 ثانیه
تمرینی برای افزایش چابکی و تقویت عضلات پا.
5. **پلانک پهلو (Side Plank)**
2 ست، 20 ثانیه هر سمت
تقویت عضلات مایل شکم و بهبود تعادل.
روز سوم تمرین فانکشنال: تمرینات ترکیبی و متابولیک
1. **کِتلبل سویینگ (Kettlebell Swing)**
3 ست، 12 تکرار
تقویت قدرت کل بدن و افزایش متابولیسم.
2. **بتل روپ (Battle Rope)**
3 ست، 30 ثانیه
افزایش استقامت و قدرت بالاتنه.
3. **سرشانه دمبل پرس (Dumbbell Shoulder Press)**
3 ست، 10 تکرار
تقویت عضلات شانه و بازو.
4. **سیتآپ (Sit-Up)**
3 ست، 15 تکرار
تقویت عضلات شکم و مرکزی.
5. **پرش پروانه (Jumping Jacks)**
3 ست، 30 ثانیه
بهبود استقامت قلبی-عروقی و چربیسوزی.
6. بارفیکس زدن ( pull up )
۳ ست ۸ تکرار
تقویت عضلات پشتی
**نکات مهم:**
– **گرم کردن:** هر جلسه را با 5-10 دقیقه گرم کردن سبک (دویدن آهسته یا طناب) شروع کنید.
– **سرد کردن:** با کشش و حرکات کششی ملایم هر جلسه را پایان دهید.
– **استراحت بین ستها:** بین هر ست 30 تا 60 ثانیه استراحت کنید.
– **افزایش شدت:** به تدریج تعداد تکرارها و ستها را با پیشرفت خود افزایش دهید.